Nicienie - pasożyty przewodu pokarmowego, osiągające długość nawet kilku cm. Najbardziej narażone na askaridiozę są młode kanarki oraz ptaki narażone na stres. Inwazja choroby zaczyna się z chwilą zjedzenia przez kanarka jaja pasożyta. Cykl rozwojowy glisty trwa ok. 1,5 miesiąca.
przyczyny choroby:
- inwazja nicieni Ascaridia hemafrodita,
- stres,
- kontakt z dzikimi ptakami,
- przebywanie na podłożu z gleby,
- brak higieny.
objawy kliniczne choroby:
- stopniowa utrata masy ciała przy rosnącym apetycie,
- nagłe upadki,
- porażenie kończyn,
- osłabienie,
- biegunka
Choroba powoduje uszkodzenie przewodów żółciowych, gruczołów jelitowych, śluzówki jelita i wątroby.
leczenie:
- izolacja chorego ptaka,
- likwidacja stresu,
- poprawa warunków higienicznych,
- odizolować ptaka od podłoża z gleby,
- podanie fenbendazolu,
- konsultacja weterynaryjna.
Aspergilloza
Nierozpoznana aspergiloza prowadzi do śmierci ptaka przez uduszenie.
przyczyny choroby:
- grzyb z rodzaju aspergillus, którego zarodki mogą znajdować się w pyle starego ziarna; atakuje drogi oddechowe, płuca i worki powietrzne,
- pleśniejące owoce,
- wilgotny pokarm, niedomyte naczynia z wodą i baseniki,
- duża wilgotność powietrza (zaparowane szyby w oknach).
- Grzyb aspergillus bardzo często występuje na orzeszkach ziemnych, dlatego też pod żadnym pozorem nie wolno podawać ich kanarkom.
objawy kliniczne choroby:
- otwarty dziób,
- duszność, trudności w oddychaniu,
- widoczny wysięk z nosa,
- kręcenie głową, niepewne ruchy i inne zaburzenia neurologiczne,
- apatia,
- chudnięcie,
- nagłe zgony.
Leczenie:
- pędzlowanie gardła roztworem nadmanganianiu potasu,
- utrzymywanie klatki, basenu i pojemników w stanie czystości,
- podawanie świeżego pokarmu,
- usuwanie resztek karmy,
- zmniejszenie wilgotności powietrza,
- niekiedy wymagane jest podanie antybiotyku,
- w ciężkich przypadkach konsultacja weterynaryjna,
- dezynfekcja* klatki.
Dezynfekcję klatki dokonujemy za pomocą spirytusu, denaturatu, nafty, benzyny, benzolu, wody utlenionej, roztworu sody (4%), chloraminy, krezolu lub formaliny (3 łyżki stołowe na 1 litr wody). Do tego celu można również użyć środki chemiczne Savo lub Virkon S. Klatkę taką należy również wyparzyć wrzątkiem lub wygotować, można również klatke wydezynfekować w nagrzanym do 100 stopni piekarniku. Dezynfekcję klatki należy przeprowadzić na dwa tygodnie przed umieszczeniem w niej ptaka. Zdezynfekować należy także żerdki (choć lepiej je spalić i zastąpić nowymi), basenik i pojemniki na wodę i jedzenie.
Awitaminoza
przyczyny choroby:
- niedobór witamin w pokarmie,
- czynniki genetyczne (wrodzone zaburzenia w przyswajaniu niektórych witamin).
- różnorodne objawy w zależności od tego, jakie występują niedobory.
leczenie:
- podanie odpowiednich witamin.
Biegunka (rozwolnienie)
Biegunka jest często objawem innej choroby.
Przyczyny choroby:
- błędy żywieniowe (np. nieświeży pokarm),
- wahania temperatury,
- nagłe zdenerwowanie.
Objawy kliniczne choroby:
- brudna kloaka,
- ptak nie kontroluje wydawania kału,
- kał papkowaty z domieszką śluzu (po wyschnięciu ma kolor zielonkawobiały).
Leczenie:
- podajemy wyłącznie suchy pokarm z dodatkiem maku, nasion sałaty i siemienia lnianego,
- do picia podajemy herbatę, rumianek lub urosan,
- podajemy mak,
- zabrudzone piórka przecieramy miękką gąbką zwilżoną w letniej wodzie,
- w ciężkich biegunkach do pokarmu dodajemy węgiel drzewny,
- klatkę przenosimy do pomieszczenia o stałej temperaturze.
Długotrwała biegunka powoduje odwodnienie i utratę ważnych składników mineralnych.
Chlamydioza (psittakoza)
Chlamydioza u kanarków pojawia się wyjątkowo rzadko. Jednak to bardzo groźna choroba mogąca przenosić się na ludzi. Dlatego wprowadzono obowiązek jej zgłaszania do placówek służby zdrowia. Przebieg choroby jest uzależniony od wieku ptaka, jego stanu zdrowia i rodzaju szczepu pasożyta. Niektóre ptaki giną zaraz po zakażeniu się, a inne żyją długo, bez objawów zachorowania i dalej roznoszą bakterie w swoim otoczeniu. Na infekcje bardziej narażone są młode ptaki.
Przyczyny choroby:
- duża koncentracja ptaków na małej przestrzeni,
- brak higieny w klatkach,
- chorobę wywołuje pasożyt bakteryjny o nazwie Chlamydophila psittaci (ptaki zarażają się poprzez wdychanie pyłu z piór i wyschniętego kału osobników, które są nosicielami lub klinicznie chorymi.
Objawy kliniczne choroby:
- brak apetytu,
- częste picie wody,
- trudności w oddychaniu,
- ropotok z nozdrzy,
- opuszczenie skrzydeł,
- zabrudzony stek,
- biegunka,
- żółte lub zielonkawe zabarwienie kału,
- kał o bardzo nieprzyjemnym zapachu,
- zarzucanie głowy,
- łzawienie,
- drapanie głowy pazurkiem.
U chorego ptaka tworzy się toksyna, która uszkadza wątrobę, śledzionę, nerki i organy jamy ustnej. Typowym objawem chlamydiozy jest ekstremalnie powiększona liczba białych ciałek krwi oraz podwyższony poziom enzymów wątroby. Do potwierdzenia choroby przeprowadza się test ze świeżego kału albo wymazu z kloaki.
Leczenie:
- kuracja doksycykliną wg zaleceń weterynarza,
- dezynfekcja klatki środkami Savo, Virkon S albo innymi zawierającymi chlorofenyle.
- W przypadku salmonellozy należy zgłosić się do lekarza, gdyż choroba ta przenosi się także na ludzi.
- Ptaki, które przeszły chlamydiozę mogą zachorować ponownie.
Cholera
Cholera należy do chorób zakaźnych, przebiega bardzo szybko i pociąga za sobą ogromne straty.
Przyczyny choroby:
- zarazki cholery.
Objawy kliniczne choroby:
- osowiałość, senność,
- nastroszone piórka,
- biegunka,
- odchody cuchnące, zawierające krew.
Leczenie:
- izolacja chorego ptaka,
- do picia podajemy przegotowaną wodę z dodatkiem pepsyny w stężeniu 5 kropli na naczyńko,
- kanarki, które padną należy spalić !!! (padniętych ptaków nie wolno zakopywać w ziemi, ani też wyrzucać na śmieci),
- w czasie trwania choroby należy przestrzegać czystości klatek, poddając je częstej dezynfekcji*, paląc resztki pokarmu, i wielokrotnie w ciągu dnia myjąc pojemniki na karmę i poidełka.
Dezynfekcję klatki dokonujemy za pomocą spirytusu, denaturatu, nafty, benzyny, benzolu, wody utlenionej, roztworu sody (4%), chloraminy, krezolu lub formaliny (3 łyżki stołowe na 1 litr wody). Do tego celu można również użyć środki chemiczne Savo lub Virkon S. Klatkę taką należy również wyparzyć wrzątkiem lub wygotować można również klatkę wydezyfekować w nagrzanym do 100 stopni piekarniku. Dezynfekcję klatki należy przeprowadzić na dwa tygodnie przed umieszczeniem w niej ptaka. Zdezynfekować należy także żerdki (choć lepiej je spalić i zastąpić nowymi), basenik i pojemniki na wodę i jedzenie.
Choroba głodowa
Choroba głodowa występuje w pierwszych 10 tygodniach życia młodych, rzadko w wieku późniejszym. Młode ptaszki chorują przeważnie wówczas, gdy przenosi się je do oddzielnej większej klatki, w której samodzielnie pobierają pokarm.
Przyczyny choroby:
- brak umiejętności samodzielnego jedzenia,
- zagubienie ptaka w nowym otoczeniu.
Objawy kliniczne choroby:
- ptak ziewa, przeciąga się i długo śpi,
- nadwrażliwość,
- ptak często biegnie po jedzenie i nic nie zjadłszy wraca na poprzednie miejsce,
- na podbrzuszu można zauważyć duże rozdęcie dolnej części brzuszka (rozdęcie brzuszka oznacza, że w 90 proc. sprawa życia ptaszka jest przesądzona),
- płynny kał.
Leczenie:
- oddzielenie chorego ptaka od reszty stada,
- utrzymywanie ptaka i klatki w stanie wysokiej czystości (klatkę myjemy codziennie, wodę w baseniku podajemy przegotowaną i wymieniamy po każdej kąpieli),
- pokarm: okruszki sucharów i płatki owsiane.
- wodę (przegotowaną) podajemy w stanie chłodnym z dodatkiem 1-4 krople kwasu solnego z pepsyną (Mikstura Pepsini 200*); w pierwszym dniu 1 kroplę, w drugim - 2, w trzecim - 3, w czwartym - 4; w kolejnych dniach zostajemy przy 4 kroplach; wodę wymieniamy co najmniej 2 razy dziennie,
- prowadzenie obserwacji kału; kał początkowo jest płynny, po kilku dniach jest papkowaty i białawy, ptaka trzymamy na diecie aż kał będzie miał zabarwienie ciemnozielone, a nawet kilka dni dłużej,
- prowadzenie obserwacji brzucha; gdy pojawi się na brzuszku ognistoczerwone zabarwienie, podajemy ptaszkowi do wody tylko dwie krople lekarstwa*,
- jeżeli wypróżnienia przez kilka dni mają zabarwienie ciemnozielone do pokarmu (sucharek i płatki owsiane) dodajemy małe ilości grysiku (kaszka manna), później kanaru, a następnie stopniowo przechodzimy na inny pokarm.
- Roztwór kwasu solnego z pepsyną można dostać w aptece pod nazwą Mikstura Pepsini 200. Należy go kupować w małych ilościach, zwracając uwagę na datę ważności leku. Lek ten szybko się psuje, stanowiąc zagrożenie dla życia ptaka.
Choroba głodowa pociąga za sobą duże straty w przychówku. Decydujące znaczenie na wczesne rozpoznanie choroby (pomoc jest możliwa tylko do momentu, jak ptaszek pobiera pokarm).
Choroby oczu
Infekcje i stany zapalne oczu wymagają naszej natychmiastowej interwencji, gdyż ze względu na budowę anatomiczną czaszki kanarka istnieje niebezpieczeństwo zapalenia mózgu i śmierci ptaka.
Przyczyny choroby:
- uderzenie,
- zadrapanie,
- dziobnięcie przez innego ptaka,
- infekcja wirusowa lub bakteryjna,
- przeciągi,
- dym tytoniowy,
- zapylenie powietrza,
- pocieranie głowy o brudne żerdki lub pręty klatki,
- kontakt ze środkiem chemicznym.
Objawy kliniczne choroby:
- wrażliwość na światło (ptak przebywa w ciemnym kacie klatki),
- na kantarku ptaka pojawiają się łzy,
- sklejone powieki,
- w okolicach oka widać ropę.,
Leczenie:
- oko przemywamy wielokrotnie watą nawilżoną wodą gulardową, wyciągiem z rumianku (herbaty) lub roztworem kwasu bornego.
- zastosowanie antybiotyku (przy infekcjach wirusowych lub bakteryjnych),
- konsultacja weterynaryjna (konieczne podanie kropli do oczu).
Choroba piórek
Przyczyny choroby:
- uwarunkowania genetyczne,
- błędy żywieniowe,
- długotrwały stres.
- t.z. cysty piórowe, które tworzą się u ptaków kojarzonych w zbyt dużym pokrewieństwie rodzinnym.
Objawy kliniczne choroby:
- wypadanie piórek,
- pióra słabe, matowe,
- niektóre miejsca nieopierzone,
- możliwa utrata zdolności do lotu,
- otyłość.
Leczenie:
- przenieść ptaka do innej klatki (w ostateczności można zdezynfekować klatkę*)
- miejsce w którym stoi klatka wysmarować spirytusem lub denaturatem,
- chorego ptaka smarować roztworem olejku anyżowego ze spirytusem, olejem jadalnym lub gliceryną z dodatkiem kilku kropel spirytusu (chorego ptaka smarujemy w pierwszym tygodniu co drugi dzień, następnie tak długo, aż ukaże się nowe upierzenie)
- co tydzień przenosimy ptaka do nowej (lub zdezynfekowanej) klatki,
- zabezpieczamy ptaka przed przeciągami,
- ptak powinien mieć możliwość kąpieli; jeżeli ptak nie chce się kąpać codziennie robimy mu prysznic (za pomocą spryskiwacza) ciepłą wodą,
- w pomieszczeniu utrzymujemy większą wilgotność powietrza,
- do wody dodajemy witaminy,
- pożywienie bogate w witaminy, sole mineralne i białko (idealnym daniem jest jajko ugotowane na twardo posiekane i zmieszane z rozkruszonymi herbatnikami, pokrojonymi owocami i zieleniną),
- ptak powinien mieć ciągły dostęp do sepii, mielonych skorupek z gotowanych jaj i piasku rzecznego.
Dezynfekcję klatki dokonujemy za pomocą spirytusu, denaturatu, nafty, benzyny, benzolu, wody utlenionej, roztworu sody (4%), chloraminy, krezolu lub formaliny (3 łyżki stołowe na 1 litr wody). Do tego celu można również użyć środki chemiczne Savo lub Virkon S. Klatkę taką należy również wyparzyć wrzątkiem lub wygotować można również wydezynfekować klatkę w nagrzanym do 100 stopni piekarniku.. Dezynfekcję klatki należy przeprowadzić na dwa tygodnie przed umieszczeniem w niej ptaka. Zdezynfekować należy także żerdki (choć lepiej je spalić i zastąpić nowymi), basenik i pojemniki na wodę i jedzenie.
Chrypka
Przyczyny choroby:
- przeziębienie,
- przeciągi.
Objawy kliniczne choroby:
- zachrypnięty śpiew lub jego brak,
- ciężki oddech,
- charczenie.
Leczenie:
- zaciemnienie klatki, aby mniej śpiewał,
- podawać kanarkowi cienkie plastry słoniny, słodkie owoce i miód pszczeli,
- podanie jabłka,
- zamiast wody podawać rumianek słodzony miodem,
- klatkę przenieść w cieplejsze miejsce.
- Podawanie przez pięć dni wieczorem preparatu o nazwie Systamex (można go nabyć u weterynarza)
Chrypka chroniczna jest nieuleczalna.
Drożdżyca
Drożdżyca może dotyczyć tylko wola albo jelit. Drożdżyca dotyczy szczególnie młodych ptaków. Z przyczyn genetycznych najbardziej podatne na tę chorobę są ptaki białe oraz osobniki z niedoborami witaminy A. Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie drożdżycy, gdyż podanie antybiotyków powoduje nasilenie się jej objawów.
Przyczyny choroby:
- grzyby z rodzaju Candida, które często występują w przewodzie pokarmowym klinicznie zdrowych ptaków,
- powikłanie po długotrwałym przyjmowaniu antybiotyku,
- niedobory witaminy A.
Objawy kliniczne choroby:
- utrata apetytu,
- osowiałość,
- trudności oddechowe,
- nadmiernie wypełnione wole (drożdżyca wola),
- wymioty (drożdżyca wola),
- szarobiałe złogi gardzieli i pogrubienie błony śluzowej (drożdżyca wola),
- biegunka (drożdżyca jelit),
- występująca sporadycznie miejscowa utrata piór,
- wysięki,
- czasami mogą występować zgrubienia skóry.
Leczenie:
- izolacja ptaka,
- podawanie preparatów witaminy A,
- konsultacja weterynaryjna (konieczne podanie antybiotyku).
Epilepsja (konwulsje)
Przyczyny choroby:
- silne wystraszenie się ptaka,
- przeciągi,
- wysoka temperatura w otoczeniu ptaka (np. klatka znajdująca się przy kominku lub kaloryferach),
- cienkie żerdki w klatce,
- okrągła klatka,
- ekstaza wywołana śpiewem.
Objawy kliniczne choroby:
- ptaszek nagle spada z żerdki i dostaje drgawek (konwulsji), które po pewnym czasie przechodzą, ale ptak jeszcze przez pewien czas siedzi na dnie klatki.
Leczenie:
- w czasie ataku należy ptaka zrosić wodą i pod żadnym pozorem nie można ptaka chwytać do ręki,
- jeżeli ptak znajduje się w okrągłej klatce, należy do przenieść do innej,
- klatkę umieścić w chłodniejszym miejscu, pozbawionym przeciągów,
- jeżeli ptak dużo śpiewa, należy zaciemnić klatkę
Giardioza
Giardia - pasożytnicze wiciowce żyjące w przewodzie pokarmowym (ptaków, innych zwierząt i ludzi). U kanarków giardioza występuje niezwykle rzadko. Na giardiozę narażone są szczególnie młode ptaki. Po przejściu tej choroby ptaki nie zyskują wystarczającej odporności na ponowne zarażenie.
Przyczyny choroby:
- inwazja Giardia psittaci,
- efekt uboczny chlamydiozy,
- efekt uboczny innych chorób przewodu pokarmowego.
Objawy kliniczne choroby:
- bardzo uporczywa biegunka (brudząca kończyny, ogon i pióra w okolicy kloaki),
- wodniste odchody w kolorze żółtawym do zielonego,
- pogarszająca się kondycja ptaka,
- przekrwiony brzuszek,
- apatia,
- dziobanie piór aż do krwawień i okaleczeń,
- kulawizna.
Leczenie:
- izolacja ptaka,
- pojenie ptaka,
- podawanie metronidazolu bezpośrednio do dzioba i w wodzie do picia,
- konsultacja weterynaryjna
Gruźlica
Gruźlica u kanarków jest chorobą nieuleczalną (na powierzchni wątroby powstają białe guzki, w efekcie czego następuje pęknięcie tego organu).
Przyczyny choroby:
- zakażenie prątkiem gruźlicy Mycobacterium avium
- Zakażenie następuje przez przewód pokarmowy (spożycie odchodów chorych ptaków lub skorupek surowych jaj) lub układ oddechowy (kontakt z chorym człowiekiem).
- brak słońca i świeżego powietrza.
Objawy kliniczne choroby:
- chudnięcie i brak apetytu,
- w zaawansowanym stadium ptak nic nie je,
- nastroszone piórka,
- apatia, ptak mało porusza się,
- obrzęki nóg w stawach,
- opuszczone skrzydła,
- domieszka krwi w odchodach.
Leczenie:
- izolacja ptaka,
- konsultacja weterynaryjna.
Jeżeli ptak padnie należy przekazać go właściwej placówce weterynaryjnej, która stwierdzi przyczynę śmierci. Jeżeli będzie to gruźlica należy powiadomić odpowiednie służby epidemiologiczne (w Polsce Stację Sanitarno-Epidemiologiczną).
Grzybica (zarażenie grzybem, mykoza)
Grzybica wywoływana jest przez zarodki pleśni. Toksyny pleśni uszkadzają system odpornościowy, wątrobę i nerki. Grzybica bywa przyczyną innych zachorowań (mykoplazmozy, megabakteriozy i trychomoniazy). Najbardziej zagrożone grzybicą są młode i słabe ptaki. Grzybica nie jest zaraźliwa.
Przyczyny choroby:
- stęchły, nieświeży pokarm (najczęściej stęchły rzepik lub zepsuta mieszanka jajeczna),
- zanieczyszczone podłoże klatki lub podściółka gniazda,
- wdychanie zarodników pleśni.
- Zarodniki pleśni są niewidoczne.
Objawy kliniczne choroby:
- obniżona aktywność,
- zwiększone pragnienie,
- ptak nie może jeść nasion i szuka miękkiego pokarmu (w zaawansowanym stadium choroby ptak odrzuca nawet miękki pokarm),
- jama ustna i język ptaka zaatakowane są przez grzyb i opuchnięte,
- trudności w oddychaniu,
- wymioty,
- powolne opróżnianie wola,
- wodnisty, ciemnozielony i lśniący kał,
- szybka utrata wagi,
- jeżeli samica jest w okresie lęgów to znosi jaja z miękkimi skorupkami,
- u młodych piskląt rozjechanie się kończyn w biodrach,
- masowe zgony piskląt.
Leczenie:
- smarowanie języka i gardło roztworem nadmanganianu potasu,
- do picia podajemy przegotowaną wodę z rozpuszczoną w niej tabletką penicyliny (w szklance przegotowanej letniej wody rozpuszcza się 1 tabletkę penicyliny),
- usunięcie źródła pleśni i dezynfekcja klatki*,
- utrzymanie wilgotności powietrza na poziomie najwyżej 65%,
- z pokarmu eliminujemy mieszankę jajeczną i preparaty zawierające witaminę B.
Dezynfekcję klatki dokonujemy za pomocą spirytusu, denaturatu, nafty, benzyny, benzolu, wody utlenionej, roztworu sody (4%), chloraminy, krezolu lub formaliny (3 łyżki stołowe na 1 litr wody). Do tego celu można również użyć środki chemiczne Savo lub Virkon S. Klatkę taką należy również wyparzyć wrzątkiem lub wygotować mozna również wydezynfekować klatkę w nagrzanym do 100 stopni piekarniku. Dezynfekcję klatki należy przeprowadzić na dwa tygodnie przed umieszczeniem w niej ptaka. Zdezynfekować należy także żerdki (choć lepiej je spalić i zastąpić nowymi), basenik i pojemniki na wodę i jedzenie.
Dotychczas nie opracowano skutecznego sposobu leczenia grzybicy u kanarków, zwłaszcza jej zaawansowanej postaci. Kiedy grzyb przenosi się z jamy ustnej do przewodu pokarmowego (żołądek i jelita) następuje śmierć ptaka. Jeżeli uda nam się wyleczyć kanarka, to najczęściej będzie on upośledzony.
Heksamitoza
Hexamita - pasożyty występujące głównie w przewodzie pokarmowym ptaków. Hexamita podobne są do giardii.
Przyczyny choroby:
- inwazja hexamiti
Objawy kliniczne choroby:
- obfita biegunka,
- odchody jasnozielone o wstrętnym zapachu.
W mokrym kale chorych ptaków pod mikroskopem widać szybko poruszające się pasożyty.
Leczenie:
- podanie ronizadolu,
- konsultacja weterynaryjna.
Hiperkeratoza (rogowacenie)
Przyczyny choroby:
- uwarunkowania dziedziczne,
- niedobory witaminy A,
- brak możliwości ścierania naskórka w klatce.
Objawy kliniczne choroby:
- grube, brązowawe, zrogowaciałe warstwy naskórka na nogach i palcach,
- spuchnięte nogi,
- jeżeli ptak jest zaobrączkowany czasem obrączka staje się za ciasna.
Leczenie:
- usunięcie warstw rogowych u weterynarza,
- usunięcie obrączki jeżeli uciska nogę ptaka (obrączkę przecina się specjalnymi nożycami),
- umieszczenie w klatce chropowatych żerdzi z naturalnego drewna,
- podawanie pokarmu bogatego w witaminę A (sałata, mniszek, szpinak, jarmuż).
Kapilarioza
Kapilaroza wywoływana jest przez nicień Capillara, występujący w wolu, jelitach i przełyku. Jaja tego pasożyta w środowisku zewnętrznym mogą zachowywać inwazyjność przez kilka miesięcy.
Przyczyny choroby:
- inwazja nicieni Capillaria,
- karma zanieczyszczona odchodami.
Objawy kliniczne choroby:
- biegunka,
- anemia,
- utrata masy ciała.
Leczenie:
- podanie fenbendazolu,
- konsultacja weterynaryjna.
Katar (nosa, gardła, jamy ustnej)
Przyczyny choroby:
- podawanie zimnej wody do picia lub kąpieli,
- przeciągi,
- nagły spadek temperatury otoczenia, w którym znajduje się ptak.
Objawy kliniczne choroby:
- kichanie,
- dychawica,
- żółty, śluzowaty wyciek z nosa (śluzowaty wyciek z nosa objawia się w postaci strupów),
- rzucanie lub potrząsanie główką w celu wyrzucania śluzu,
- ciężki, chrapliwy oddech,
- niekiedy występują też ubytki piór wokół uszu.
Leczenie:
- izolacja chorego ptaka,
- ptaka należy umieścić w ciepłym (30-35oC) i suchym pomieszczeniu,
- klatkę należy częściowo okryć,
- podawać odżywczy pokarm bogaty w witaminy,
- inhalacyjne napary dziegciowe lub rumiankowe (1 część dziegcia na 100 części gorącej wody lub 1 część rumianku na 10 części wody; buteleczkę z roztworem trzymamy pod dziobem ptaka; zabieg taki powtarzamy wielokrotnie w ciągu dnia),
- chore miejsca ptaka (czoło, kantarek, pokrywy uszne, górna część szyi) smarujemy nie solonym, świeżym smalcem wieprzowym,
- dziób i gardło ptaka smarujemy roztworem nadmanganianu potasu,
- pędzlowanie dzioba oliwą lub rozcieńczoną gliceryną,
- w ciężkich przypadkach konsultacja weterynaryjna (konieczne podanie antybiotyku).
Kokcydioza (krwawa biegunka)
Kokcydia - organizmy jednokomórkowe żyjące w błonie śluzowej jelit i powodujące silne stany zapalne.
Kokcydiozę powodują żyjące w jelitach dwa gatunki kokcydiów: jeden z rodzaju Isospora, a drugi z rodzaju Atoxoplasma. Powodują one odrębne dolegliwości, ale leczenie jest podobne (Atoxoplasma jest dużo trudniejsza do wyleczenia). Co do rokowań to duże znaczenie ma właściwa diagnoza i szybkie rozpoczęcie leczenia. Na kokcydiozę szczególnie podatne są młode ptaki podczas pierzenia.
Przyczyny choroby:
- kokcydia (pierwotniaki)
Objawy kliniczne choroby:
- słaba kondycja,
- uporczywa biegunka,
- odchody, wodniste, papkowate, ze śluzem, czasami z domieszką krwi,
- odchody mają barwę żółtą (ptaki bez zakażeń wirusowych) lub cytrynowozieloną (ptaki zakażone cirkowirusami).
- utrata wagi,
- apatia,
- ospałość,
- nastroszenie piór,
- opuszczanie skrzydeł.
Kokcydioza powoduje u ptaków powiększenie wątroby.
Leczenie:
- izolacja ptaka,
- utrzymywanie ptaka i klatki w stanie wysokiej czystości (klatkę myjemy codziennie, wodę w baseniku podajemy przegotowaną i wymieniamy po każdej kąpieli),
- 6-8 tygodniowa dieta pokarmowa kanar z owsikiem i osobno mak,
- z pokarmu ptaka eliminujemy mieszanki jajeczne i preparaty witaminowe z grupy B,
- do picia podajemy wyciąg z rumianku, sporządzony na gotowanej wodzie.
- konsultacja weterynaryjna (konieczne podanie sulfonamidów).
Diagnoza kokcydiozy wymaga przeprowadzenia badania parazytologicznego. Kał do tego badania musi być świeży i zebrany wieczorem. Oocysty koksydiów są wydalane przez ptaki tylko wieczorem. Najważniejsze przy zapobieganiu Kokcydiom jest właściwa profilaktyka czyli odpowiednie żywienie młodych ptaków podczas pierzenia i podawanie im stale do picia preparatu o nazwie Serinol.
Krwawienia i krwotoki
W żadnym wypadku nie wolno pozostawiać kanarka z krwawiącą ranką, ponieważ krzepliwość krwi u ptaka jest bardzo słaba. Kanarek prędzej wykrwawi się niż jego rana samoistnie zakrzepnie.
Przyczyny:
- rany,
- okaleczenia,
- zranienia w trakcie obcinania pazurków.
Objawy kliniczne choroby:
- widoczna krew.
Leczenie:
- małe ranki zalewamy kolodium lub gumą arabską,
- okaleczenia posypujemy mąką kukurydzianą, tworząc w ten sposób sztuczny strup,
- krwotoki tamujemy przy pomocy lapisu lub innego preparatu tamującego krwawienie,
- krwotoki z pazurka skutecznie tamujemy przy pomocy rozpalonego do czerwoności gwoździa, którym na ułamek sekundy dotykamy do krwawiącego pazurka.
Kryptosporidioza
Kryptosporidioza ma dwie postacie: jelitową i oddechową. Czasami choroba ta może występować w postaci ukrytej i objawia się stopniową utratą masy ciała.
Przyczyny:
- zakażenie kryptosporidiami (oocysty Cryptosporidium baileyi).
Objawy kliniczne choroby:
- biegunka,
- upadki ptaka podczas lotu,
- złe przyswajanie pokarmu,
- duszności.
Leczenie:
- konsultacja weterynaryjna.
Ogromna większość przypadków kryptosporidiozy u kanarków kończy się śmiercią.
Leukocytozoonoza
Leukocytozoonoza jest chorobą zakaźną, występującą u kanarków bardzo rzadko. Jednak, gdy już dojdzie do zakażenia, często kończy się ono śmiercią.
Przyczyny:
- chorobę przenoszą wszy i komary.
Objawy kliniczne choroby:
- brak apetytu,
W rozmazie krwi (w leukocytach i erytrocytach) widać znacznych rozmiarów pasożyty, a w rozmazie z narządów wewnętrznych - schizonty. Powiększeniu ulegają wątroba i śledziona.
Leczenie:
- izolacja ptaka,
- konsultacja weterynaryjna.
Malaria
Malaria u kanarków ma bardzo ostry przebieg i czasami dochodzi do śmierci ptaków już 30 minut po zakażeniu.
Przyczyny:
- inwazja pierwotniaków Plasmodium, które umiejscowiaja się w erytrocytach.
Do zakażenia pierwotniakiem dochodzi przez kontakt z dzikim ptactwem (np. wróblami) lub krwiopijnymi owadami (np. komarami).
Objawy kliniczne choroby:
- obrzęk spojówek,
- posmutnienie, osowiałość,
- nastroszone piórka,
- duszność wymioty,
- jasnozielone odchody.
U chorych ptaków tworzą się wybroczyny podskórne i następuje niekontrolowane powiększenie wątroby.
Leczenie:
- konsultacja weterynaryjna.
Niechęć do jedzenia
Przyczyny choroby:
- brak ruchu (np. mała klatka),
- nieodpowiedni pokarm.
Objawy kliniczne choroby:
- ptak siedzi nieruchomo, jest osowiały,
- ptak wypróżnia się z trudem,
- kał twardy, ciemny,
- podawany pokarm nie zostaje zjedzony.
Leczenie:
- umieszczenie ptaka w dużej klatce,
- podanie liści sałaty (umiarkowane ilości),
- podawanie jabłka,
- do wody (przegotowanej) dodać kilka kropli czerwonego wina.
Obżarstwo
Choroba ta panuje szczególnie wśród młodych ptaków.
Przyczyny choroby:
- obfite podawanie pokarmu jajecznego, pociągające za sobą niestrawność,
- kleszcze ptasie.
Objawy kliniczne choroby:
- ptak siedzi cały czas nad pokarmem,
- ptak nie łuska ziarenek, ale połyka je w całości i nie trawi
Leczenie:
- zabranie kanarkowi całego pożywienia,
- pokarm ptaka: łuskany rzepik pomieszany z tartą skórką chleba razowego lub bułką zwilżoną w gotowanej wodzie.
Choroba kończy się przeważnie śmiercią (zwłaszcza, gdy zauważona zostaje zbyt późno).
Ornitoza
Ornitoza jest chorobą zakaźną. U niektórych kanarków choroba ta ma przebieg utajony i wtedy stają się one groźnymi nosicielami zarazków. Właściwe rozpoznanie ornitozy utrudnia różny okres wylęgania choroby, trwający od 5 dni do 3 miesięcy.
Przyczyny choroby:
- zakażenie bakteriami Psittacosis
Objawy kliniczne choroby:
- brak apetytu,
- osowiałość,
- nastroszone piórka,
- biegunka (odchody szare, szarozielone lub ciemnozielone),
- zaburzenia nerwowe,
- utrata równowagi (ptak spada z żerdek)
Leczenie:
- likwidacja chorych ptaków.
Ze względu na niebezpieczeństwo, jakie ornitoza stanowi dla człowieka, leczenia chorych ptaków nie stosuje się. Padłe ptaki należy niezwłocznie spalić, a chore ubić i spalić. Przy likwidacji ptaków należy używać maski na usta i nos, gumowych rękawiczek i fartucha.
Ospa
Ospa powoduje bardzo dużą śmiertelność ptaków, szczególnie młodych (dochodzącą do 80 procent). Choroba pojawia się pod koniec lata i zaczyna się od nagłych zachorowań o bardzo ostrym przebiegu. Niektóre ptaki padają w ciągu kilkunastu godzin.
Przyczyny choroby:
- wirus ospy
Objawy kliniczne choroby:
- osowiałość,
- objawy przypominające przeziębienie,
- pęcherze i guzki na kończynach,
- biało-żółte pęcherze na głowie, brzuchu, skrzydłach i na palcach,
- problemy z oddychaniem,
- ptak wykrztusza śluzowatą plwocię.
Choroba powoduje u ptaków zapalenie płuc i nieodwracalne zwyrodnienia wątroby.
Leczenie:
- izolacja chorego ptaka,
- podawanie zwiększonej ilości witamin,
- dezynfekcja klatek i pomieszczeń, w których przebywają ptaki,
- zabezpieczenie ptaków przed komarami, które przenoszą chorobę na osobniki zdrowe,
- podawanie antybiotyków wg zaleceń weterynarza (podawanie antybiotyków zapobiega powikłaniom, ale nie działa na wirusy, wobec których współczesna medycyna jest bezradna),
pojawienie się krost na skórze zarażonych ptaków świadczy o przejściu choroby w stadium przewlekłe (takie ptaki będą nosicielami wirusa w przyszłości).
W zwalczaniu ospy ważna jest profilaktyka. Opracowano odpowiednie szczepionki, rozprowadzane przez lekarzy weterynarii. U pojedynczo trzymanych ptaków ospa zdarza się niezwykle rzadko, ale może być przeniesiona przez ptaki dzikie np. wróble
Otyłość (zapasienie)
Przyczyny choroby:
- zbyt obfite karmienia ziarnami oleistymi,
- za duże ilości zjadanego pokarmu,
- niewielka ilość ruchu ptaka (np. przypadku przeniesienia ptaka z woliery do klaki, z klatki dużej do małej)
- zmiana sposobu żywienia.
Objawy kliniczne choroby:
- utrata wigoru,
- trudności z lataniem,
- ogólna apatia, ptak jest osowiały,
- brak aktywności, mało się porusza,
- ptak powiększył się optycznie,
- brak śpiewu,
- problemy z oddychaniem.
Leczenie:
- ptaka umieszczamy w dużej klatce lub wolierze,
- stopniowo zmniejszamy ilości pokarmu (nagłe zmniejszenie racji żywieniowych prowadzi do groźnych zaburzeń chorobowych, może również spowodować nagłe spierzenie się ptaka.
- pokarm ptaka:
- Ptakowi podajemy normalną mieszankę pozbawioną konopi, które są najbardziej tuczace, podajemy mu również jabłko i dużo zielonek.
- ptaka zachęcamy do latania i podskakiwania np. podając mu pokarm w różnych miejscach,
- nie oczekujmy natychmiastowych efektów, czasem kuracja trwa wiele tygodni.
Paramyksowiroza (kręciek)
Przyczyny choroby:
- wirus spokrewniony z wirusem pomoru drobiu.
Objawy kliniczne choroby:
- zaburzenia w koordynacji ruchowej,
- zaburzenia równowagi.
Leczenie:
- sztuczne dokarmianie,
- zwiększenie dawki witamin, zwłaszcza z grupy B.
Na szczęście u kanarków paramyksowiroza ma stosunkowo łagodny przebieg i większość ptaków udaje się uratować
Piórojady
Piórojady - wszoły wielkości do kilu milimetrów. Pasożytują one na skórze kanarka. Odżywiają się złuszczonym naskórkiem, piórami a także krwią pojawiającą się w miejscu skaleczenia. Składają jaja na głowie, pod skrzydłami i na podbrzuszu ptaka.
Przyczyny choroby:
- brak właściwej higieny klatki i urządzeń towarzyszących,
- infekcja piórojadów (piórojady atakują jedynie ptaki osłabione lub zestresowane).
Objawy kliniczne choroby:
- utrata połysku upierzenia,
- uszkodzenia piór,
- utrata piór,
- ptak się drapie,
- skubanie dziobem w upierzeniu,
- rany na ciele,
- kłopoty z oddychaniem,
- w upierzeniu ptaków widoczne pasożyty.
Leczenie:
- dezynfekcja klatki*,
- utrzymywanie czystości klatki,
- chorego ptaka smarować roztworem olejku anyżowego ze spirytusem, olejem jadalnym lub gliceryną z dodatkiem kilku kropel spirytusu lub kreoliny (chorego ptaka smarujemy w pierwszym tygodniu co drugi dzień, następnie tak długo, aż ukaże się nowe upierzenie),
- można zastosować również specjalny preparat w pudrze na piórojady,
- zastosowanie specjalnych preparatów do zwalczania piórojadow np. bioval lub neguvon (oba w sprayu). Należy rozpylać je między pióra chorego ptaka.
- konsultacja weterynaryjna.
- ptaki szczepimy preparatem o nazwie Ivomek lub Ivomektryna ,szczepienie polega na wyciśnieciu kropli preparatu na grzbiet ptaka pomiędzy skrzydłami.Szczepionka działa w ten sposób ze zatrówa krew ptaka i wszelkie pasożyty ,które ugryzą ptaka zdychają.
Dezynfekcję klatki dokonujemy za pomocą spirytusu, denaturatu, nafty, benzyny, benzolu, wody utlenionej, roztworu sody (4%), chloraminy, krezolu lub formaliny (3 łyżki stołowe na 1 litr wody). Do tego celu można również użyć środki chemiczne Savo lub Virkon S. Klatkę taką należy również wyparzyć wrzątkiem lub wygotować można również klatkę wydezynfekować w 100 stopniach w piekarniku. Dezynfekcję klatki należy przeprowadzić na dwa tygodnie przed umieszczeniem w niej ptaka. Zdezynfekować należy także żerdki (choć lepiej je spalić i zastąpić nowymi), basenik i pojemniki na wodę i jedzenie (basenik i pojemniki dezynfekujemy spirytusem).
Przeziębienie
Przyczyny choroby:
- nagła zmiana temperatury,
- wahania temperatury,
- przeciągi (główna przyczyna przeziębień)
- zimne kąpiele,
- podawanie zimnej wody do picia.
Objawy kliniczne choroby:
- ospałość, apatyczność,
- problemy z oddychaniem - ciężki oddech (czasem można usłyszeć szmery lud gwizdy),
- kaszel, dychawica,
- kichanie,
- opuchnięte oczy,
- brak śpiewu,
- niechęć do kąpieli,
- wysięk z nosa,
- zazwyczaj wysięk z nosa jest tak uporczywy, że kanarek potrząsa głową aby pozbyć się przeszkadzającego mu śluzu.
- zabrudzony (szczególnie w okolicy otworów nosowych) dziób,
- niekiedy występują też ubytki piór wokół uszu.
Leczenie:
- pomieszczenie, w którym znajduje się ptak stopniowo ogrzewany do temperatury ok. 18oC,
- do picia podjemy przegotowaną wodę o temperaturze pokojowej,
- kontrolujemy czy w pomieszczeniu, w którym znajduje się ptak nie ma przeciągów lub nawiewów,
- podawanie dodatków pokarmowych bogatych w witaminy,
- inhalacyjne napary dziegciowe lub rumiankowe (1 część dziegcia na 100 części gorącej wody lub 1 część rumianku na 10 części wody; buteleczkę z roztworem trzymamy pod dziobem ptaka; zabieg taki powtarzamy wielokrotnie w ciągu dnia),
- w ciężkich przypadkach konsultacja weterynaryjna (konieczne podanie antybiotyku).
Przerost dzioba
Ptaki w niewoli mają mniej ruchu niż na wolności, gdzie muszą często godzinami szukać pożywienia, zdobywając go nieraz z wielkim trudem. W niewoli ptaki dostają gotowy pokarm zatem gorzej jedzą, a ich dziób nadmiernie rośnie wskutek braku możliwości jego ścierania.
Przyczyny choroby:
- nadmierny przerost tkanki rogowej spowodowany postępującym procesem starzenia lub błędami żywieniowymi.
Objawy kliniczne choroby:
- trudności w pobieraniu pokarmu i łuskaniu ziaren.
Leczenie:
- przycięcie dzioba ostrymi nożyczkami lub opiłowanie go pilniczkiem,
- umieszczenie w klatce chropowatych żerdzi z naturalnego drewna,
- podawanie pokarmu bogatego w witaminę A (sałata, mniszek, szpinak, jarmuż)
- podanie włośnicy.
Przerośnięte pazurki
Kanarki cierpią często z powodu wyrastających za długich pazurków, które przeszkadzają im w poruszaniu się po klatce i mogą stać się przyczyną złamania nóżki lub zawiśnięcia na prętach klatki.
Przyczyny choroby:
- zaniedbania hodowcy (cienkie lub plastikowe żerdki),
Objawy kliniczne choroby:
- ptak zaczepia się o żerdki i pręty w klatce.
Leczenie:
- przycinanie pazurków.
- Przycinanie pazurków należy wykonać ostrymi nożyczkami lub cążkami. Zabieg ten dokonujemy w taki sposób, aby nie uszkodzić naczyńka krwionośnego w pazurku ptaka. Obcinając długi pazurek należy wziąć ptaka w rękę (lewą ręką łapiemy kanarka w taki sposób, aby jego głowa znalazła się między kciukiem a palcem wskazującym, natomiast nogi ptaka unieruchamiamy między palcem środkowym i serdecznym) i patrząc pod światło usunąć część wystającą poza widocznym zakończeniem naczynia krwionośnego. Cięcie dokonujemy w taki sposób, by zachować naturalny kształt pazura. Pazurki należy obcinać co najmniej raz w roku.
Reumatyzm
Przyczyny choroby:
- duża wilgoć w pomieszczeniu, w którym przebywa ptak,
- działanie klimatyzacji w pomieszczeniu z ptakiem,
- zła wentylacja pomieszczenia.
=Objawy kliniczne choroby:
- obrzęki i deformacja nóg i palców.
Leczenie:
- klatkę z ptakiem przenosimy do suchego pomieszczenia z dobrą wentylacją, lecz pozbawionego klimatyzacji,
- nogi ptaka smarujemy często olejkiem salicylowym lub wyciągiem spirytusowym z płatków białej lilii (nogi można również owinąć płatkami lilii wyjętymi ze spirytusu),
- przez cały tydzień codzienne moczymy nogi ptaka w płatkach mydlanych, a następnie zawijamy je do wyschnięcia w namoczoną w płatkach mydlanych szmatkę,
- do picia podajemy roztwór kwasu salicylowego w stężeniu 1:500.
Robaczyca
Robaczyca występuje u kanarków dość rzadko.
Przyczyny choroby:
- nicienie jelitowe.
Objawy kliniczne choroby:
- wymioty,
- biegunka.
Objawy robaczycy są bardzo podobne do objawów drożdżycy i rzęsistkowicy, a rozróżnienie tych chorób może nastąpić dopiero po wykonaniu badania parazytologicznego kału ptaka.
Leczenie:
- izolacja ptaka,
- konsultacja weterynaryjna,
- kuracja levamisolem 10% 3ml na litr wody przez 5 dni.
Ropienie gruczołów kuperkowych
Objawy tej choroby można zauważyć u kanarków w okresie pierzenia się.
Przyczyny choroby:
- przekarmienie ptaka,
- brak dostępu czystego powietrza,
- pozbawienie ptaka codziennej kąpieli.
Objawy kliniczne choroby:
- nagromadzenie i stwardnienie tłuszczu w gruczołach kuperkowych,
- ślady ropy lub śluzu w okolicy gruczołów kuperkowych.
Leczenie:
- usunięcie ziaren oleistych z pokarmu ptaka,
- wietrzenie lub wentylacja pomieszczenia, w którym znajduje się ptak,
- udostępnienie ptakowi codziennych kąpieli.
Roztocza ssące krew (ptaszyńce)
Inwazja krwiopijczych roztoczy w dużych hodowlach jest trudna do likwidacji.
Przyczyny choroby:
- niska higiena klatek, szczególnie w okresie lęgów
- kontakt z dzikimi ptakami np. wróblami, gołębiami zaatakowanymi przez roztocza,
- roztocza ssące krew.
- Roztocza ssące (ptaszyńce) - maleńkie brunatno-czerwone pajączki o długości do 1 mm. Roztocza ssące krew są aktywne nocą i dlatego są trudne do wykrycia.
Objawy kliniczne choroby:
- niepokój ptaków, szczególnie wieczorem i w nocy,
- nerwowość ptaków,
- ptaki często się drapią, często aż do krwi,
- podrażnienia naskórka,
- wypadanie piór,
- ptaki są anemiczne, wycieńczone,
- opuszczanie gniazd przez samiczkę,
- przedwczesne opuszczanie gniazd przez pisklęta,
- ofiary wśród piskląt,
- drobne milimetrowe pajączki ukryte w zakamarkach klatek,
- jeżeli na noc nakryjemy klatkę białym płótnem to rano widać na nim małe czerwone lub czarne punkciki.
Leczenie:
- zastosowanie jakiegoś preparatu przeciwko pasożytom zewnętrznym, najlepiej opartego na puretrynie np. pularyl, który jako produkt naturalny działa łagodnie, jest łagodny i można go zakupić w sklepach zoologicznych. Preparat ten występuje w postaci areozolu i pudru. Aerozolem spryskujemy klatki i pomieszczenia, w których znajdują się ptaki, natomiast pudrem posypujemy gniazda i same ptaki. Zabiegi te powtarzamy, aż do całkowitej likwidacji roztoczy. Innymi preparatami do zwalczania roztoczy są ardap, aparasit, bioval lub neguvon (wszystkie w sprayu). Należy rozpylać je między pióra chorego ptaka.
- dezynfekcja klatki
Dezynfekcję klatki dokonujemy za pomocą spirytusu, denaturatu, nafty, benzyny, benzolu, wody utlenionej, roztworu sody (4%), chloraminy, krezolu lub formaliny (3 łyżki stołowe na 1 litr wody). Do tego celu można również użyć środki chemiczne Savo lub Virkon S. Klatkę taką należy również wyparzyć wrzątkiem lub wygotować można również wydezynfekować klatkę wkładając ja do nagrzanego do 100 stopni piekarnika.. Dezynfekcję klatki należy przeprowadzić na dwa tygodnie przed umieszczeniem w niej ptaka. Zdezynfekować należy także żerdki (choć lepiej je spalić i zastąpić nowymi), basenik i pojemniki na wodę i jedzenie (basenik i pojemniki dezynfekujemy spirytusem).
Rzęsistkowica
Rzęsistkowica dość rzadko atakuje kanarki.
Przyczyny choroby:
- zakażenie rzęsistkiem.
Objawy kliniczne choroby:
- wymioty,
- biegunka.
Objawy rzęsistkowicy są bardzo podobne do objawów drożdżycy i robaczycy, a rozróżnienie tych chorób może nastąpić dopiero po wykonaniu badania parazytologicznego kału ptaka.
Leczenie:
- izolacja ptaka.
- konsultacja weterynaryjna.
Salmonelloza (paratyfus)
Salmonelloza jest często występującą chorobą jelit. Najbardziej podatne są na nią młode ptaki, u których przebiega ona nadzwyczaj szybko. Zdrowe dorosłe kanarki mogą przechodzić tę chorobę w postaci utajonej. Kanarki, które przeżyły salmonellozę należy usuwać z hodowli, gdyż stanowią one potencjalne źródło zakażenia.
Przyczyny choroby:
- zakażenie bakterią Salmonelli.
- Ptaki mogą zarazić się salmonellozą przez spożycie odchodów chorych ptaków lub skorupek surowych jaj.
- niehigieniczne warunki,
- kontakt z gryzoniami.
Objawy kliniczne choroby:
- zielonkawa lub biało-żółta, przebarwiona krwią biegunka,
- zaburzenia pokarmowe,
- ptak nic nie je,
- apatia, ptak przesiaduje w jednym miejscu,
- senność,
- śluzowaty wyciek z oczu,
- utrata równowagi (ptak spada z żerdek).
Leczenie:
- konsultacja weterynaryjna (konieczne podanie antybiotyku).
- W przypadku salmonellozy należy zgłosić się do lekarza, gdyż choroba ta przenosi się także na ludzi.
Schorzenia kończyn
Poza urazami w postaci złamań i zwichnięć, ptaki dość często miewają odciski na łapach, a starsze kanarki cierpią z powodu uciski obrączek (ta dolegliwość nierozpoznana w porę kończy się martwicą łapki i zakażeniem).
Przyczyny choroby:
- niewłaściwe żerdki z toczonego drewna lub plastikowe (przy odciskach na łapach),
- rogowe łuski na nogach (przy uciskach obrączki).
Objawy kliniczne choroby:
- ptak siedzi na dnie klatki,
- ptak nie porusza się lub porusza się bardzo mało,
- skacze na jednej nodze, druga noga jest podkurczona,
- trudności z przesuwaniem się obrączki na nodze.
Leczenie:
- w przypadku ropni lub odcisków na spodzie łapek stosujemy opatrunki, a jedną z żerdek, na której ptak najczęściej siedzi, owijamy bandażem nasączonym rywanolem, atecortinem lub maścią zawierającą antybiotyk (w czasie leczenia usuwamy piasek z klatki, dno klatki można również wyścielić ligniną spryskaną jakimś środkiem na odleżyny); po kilku dniach usuwamy bandaż i wstawiamy naturalne żerdki,
- obrączkę ptaka można przeciąć lub przepiłować (zabieg należy powierzyć specjaliście, który zatamuje ewentualny krwotok),
- umieszczenie w klatce chropowatych żerdzi z naturalnego drewna,
- podawanie pokarmu bogatego w witaminę A (sałata, mniszek, szpinak, jarmuż).
Skaza (dna) moczanowa
Choroba ta u kanarków jest nieuleczalna. Jedyne co można zrobić to łagodzić ból.
Przyczyny choroby:
- niewłaściwe żywienie,
- pojenie wodą zawierającej metale ciężkie,
- schorzenia nerek (zaburzenia w produkcji w produkcji kwasu moczowego).
- Skaza moczanowa powstaje w wyniku złej przemiany białka, powodującej zwiększającą się we krwi ilość kwasu moczowego, którego nerki nie są w stanie wydalić. Następuje więc odkładanie soli tego kwasu w narządach wewnętrznych, błonach surowiczych oraz stawach nóg i skrzydeł.
Objawy kliniczne choroby:
- sztywność kończyn,
- trudności w poruszaniu się,
- apatia,
- niewłaściwa konsystencja odchodów i odchody intensywnie białe,
- zgrubienia (obrzęk) w stawach (złogi soli kwasu moczowego),
- kulawizna.
Leczenie:
- podanie witaminy A,
- podawanie pokarmu ubogiego w białko,
- konsultacja weterynaryjna (konieczne podanie środków przeciwbólowych).
Sternostomatoza
Sternostomatoza jest dość często występującą chorobą u kanarków. Nieleczona prowadzi do ochrypnięcia śpiewaków, a następnie utraty śpiewu, nieudanych lęgów i dużej śmiertelności wśród młodych ptaków. Dorosłe kanarki są często bezobjawowymi nosicielami tej choroby. Na sternostomatozę szczególnie podatne są ptaki w okresie pierzenia. W wielu hodowlach kanarków pasożyt wywołujący sternostomatozę jest bardzo rozpowszechniony i trudny do zwalczenia.
Przyczyny choroby:
- brak higieny w klatce, szczególnie w okresie pierzenia,
- roztocz Sternostoma, pasożytujący w układzie oddechowym.
Objawy kliniczne choroby:
- wychudzenie,
- kichanie, parskanie,
- kaszel,
- długotrwała chrypa,
- brak śpiewu,
- poświstywanie w rytm oddechów.
Leczenie:
- izolacja ptaka,
- konsultacja weterynaryjna (konieczne podanie antybiotyku).
Syngamoza
Syngamozę wywołują krwiopijne nicienie o nazwie Syngamus, pasożytujące w układzie oddechowym. Do zakażenia dochodzi za pośrednictwem owadów, dżdżownic i ślimaków. Inwazja nicieni często kończy się śmiercią kanarka.
Przyczyny choroby:
- nicienie Syngamus (o kształcie litery „y”, tworzonej przez samca i samicę połączonych ze sobą na stałe).
Objawy kliniczne choroby:
- duszność,
- anemia.
W celu diagnozy wykonuje się badanie parazytologiczne świeżego kału.
Leczenie:
- jeżeli ptak jest w wolierze zewnętrznej to przenosimy go do małej klatki w domu,
- podanie tiabendazolu lub fenbendazolu,
- konsultacja weterynaryjna
Świerzbowce
Świerzbowce to mikroskopijne pasożyty żerujące na nogach ptaka, w jego dziobie, w okolicach oczu i steku.
Przyczyny choroby:
- roztocza Knemidocoptes przenoszone przez dzikie ptaki.
Objawy kliniczne choroby:
- silny świąd,
- ropne zapalenie skóry,
- białe strupy,
- porowate, gąbczaste, wapniowate twory na dziobie, nogach i w okolicy odbytu,
- łamliwość piór,
- ptak przebiera nogami i ociera nimi i klatkę,
- dziobanie klatki.
Leczenie:
- smarowanie chorych miejsc oliwą, gliceryną, olejem parafinowym lub wazeliną,
- chorego ptaka można również smarować crotamitonem lub ivomecem (dawniej stosowano maść karbolową) w sposób opisany na opakowaniu,
- codzienne czyszczenie klatki i jej wyposażenia.
Tasiemczyca
Tasiemczyca rozprzestrzenia się za pośrednictwem odchodów ptasich, pcheł, mięczaków, chrząszczy i innych owadów. Zjedzone przez ptaki jaja lub larwy tasiemców dostają się do jelit, gdzie przyczepiają się do błony śluzowej, powodując jej uszkodzenie. Zarażone ptaki mogą czasami nie zdradzać żadnych objawów. U kanarków trzymanych w domu istnieje niewielkie ryzyko zakażenia.
Przyczyny choroby:
- inwazja tasiemcami
Objawy kliniczne choroby:
- biegunka,
- osłabienie,
- nadmierny apetyt.
Tasiemczycę można zdiagnozować wykonując badanie parazytologiczne kału.
Leczenie:
- stosowanie lekarstw przeciwpasożytniczych
- Leki przeciwpasożytnicze nie są obojętne dla organizmu kanarka. Najpierw należy zastosować łagodniejszy preparat o nazwie lewamizol. Podajemy go sondą do wola lub dodajemy do wody w poidełku. Jeżeli nie przynosi to żadnych rezultatów wówczas podajemy rozcieńczoną iwermektynę (doustnie, w iniekcji lub w formie „spot on”). Innymi środkami przeciwpasożytniczymi są: roztwór wodny equalanu, fenbendazol, tiabendazol, pyrantel. Wydaje się, że dla kanarków najskuteczniejszym i w miarę bezpiecznym lekiem jest praziquantel.
- deinwazja środowiska
- Do niszczenia pasożytów można zastosować oocidde lub neopredisan. Jeżeli kanarki przebywają w wolierach zewnętrznych należy także przeprowadzić deinwazję podłoża (podłoże betonowe lub sztuczne przemywamy 2% roztworem neopredisanu, natomiast trawiaste lub ziemne posypujemy wapnem palonym w ilości 1,5 kg/m2).
- konsultacja weterynaryjna.
Toksoplazmoza
Toksoplazmoza jest chorobą inwazyjną charakteryzującą się ostrym przebiegiem. Występuje głównie w okresie zimowym i letnim. Najczęściej choroba przebiega w postaci ostrej. Na toksoplazmozę szczególnie wrażliwe są samice kanarka.
Przyczyny choroby:
- zakażenie pierwotniakiem Toxoplasma gondii (jest to pasożyt wewnątrzkomórkowy, bytujący w komórkach układu siateczkowo-śródbłonkowego, w narządach miąższowych, mięśniach i ośrodkowym układzie nerwowym).
Objawy kliniczne choroby:
- utrata apetytu,
- depresja,
- śluzowaty wyciek z nosa,
- kaszel,
- wymioty,
- biegunka,
- osłabienie,
- podwyższona temperatura,
- nastroszone piórka,
- możliwy paraliż kończyn, szyi lub skrzydeł,
- w ciężkich przypadkach ptak nie może podnieść głowy.
Leczenie:
- izolacja chorego ptaka,
- podanie zwiększonej ilości wapnia i jego związków (folian wapnia),
- konsultacja weterynaryjna (konieczne podanie najpierw pirymetaminy z sulfonamidami, a następnie spiramycyny).
W przypadku toksoplazmozy należy zgłosić się do lekarza, gdyż choroba ta przenosi się także na ludzi
Trichomonadoza
Trichomas columbaeto - pierwotniak atakujący przewód pokarmowy ptaków. Kanarek może się zarazić trichomonadozą od innych ptaków np. od gołębi lub papug.
Przyczyny choroby:
- zakażenie pierwotniakiem Trichomas columbaeto.
Objawy kliniczne choroby:
- żółtawy, włóknikowy nalot w dziobie,
- małe guzki w jamie dziobowo-gardłowej,
- inwazja wola powodująca utrudnione połykanie i wymioty,
- inwazja krtaniowo-tchawiczna powodująca kłopoty z oddychaniem (duszności).
Diagnostyka choroby polega na pobraniu wymazu z jamy dziobowej i wola za pomocą wymazówki zwilżonej ciepłą wodą lub solą fizjologiczną.
Leczenie:
- izolacja ptaka,
- podanie ronizadolu, karnizadolu i metronizadolu,
- konsultacja weterynaryjna.
Urazy (rany, krwotoki, wstrząs mózgu, utrata oddechu)
Przyczyny choroby:
- urazy odniesione w walce z drugimi ptakami,
- przypadkowe urazy doznane podczas lotu,
- zderzenie z szybą,
- mała, ciasna klatka uniemożliwiająca fruwanie.
Objawy kliniczne choroby:
- apatia,
- nastroszone piórka,
- trzymania nogi lub skrzydła w nienaturalnej pozycji,
- unikanie ruchu,
- otwarte rany,
- brak reakcji na bodźce zewnętrzne (wstrząs mózgu),
- utrata oddechu.
Leczenie:
- izolacja chorego ptaka
- tamowanie krwotoku,
- rany oczyszczamy i przemywamy wodą utlenioną, a następnie nakładamy cienką warstwę oxycortu w maści lub nawet wazeliny,
- otwarte rany osłaniamy bandażem,
- w ostateczności można owinąć całego ptaka z wyjątkiem głowy bandażem ciasno przylegającym do piór.
- unieruchomienie złamanych części ciała,
- głębokie rany wymagają założenia szwów (z reguły dokonuje tego weterynarz),
- w przypadku wstrząsu mózgu klatkę zaciemniamy i pozostawiamy ptaka w spokoju przez kilka dni,
- w przypadku utraty oddechu bierzemy ptaka do ręki i masujemy mu gardło, aż zacznie oddychać,
- konsultacja weterynaryjna.
Zaburzenia przemiany materii (krzywica)
Zaburzenia przemiany materii występują głównie u piskląt.
Przyczyny choroby:
- niedobór składników mineralnych (wapnia i fosforu),
- brak witamin,
- uwarunkowania genetyczne.
Objawy kliniczne choroby:
- krzywica,
- opuchnięte spojówki,
- skaza moczanowa.
Leczenie:
- dostarczenie witamin (szczególnie witaminy D przy krzywicy),
- posypywanie pokarmu mieszanką mineralną np. MM, Formosan, Biotan,
- podawanie warzyw i owoców.
Zaburzenia w pierzeniu
W warunkach domowych niektóre kanarki mogą pierzyć się cały czas z okresami nasilenia niezależnie od warunków jakie im stworzymy.
Przyczyny choroby:
- delikatne, nienaturalne upierzenie niektórych ras kanarków,
- miękkie upierzenie, powodujące, że młode pióra nie wyrastają ze skóry, ale zwijają się w kłębki pod skórą, stopniowo powiększając się po każdym pierzeniu (dotyczy to zwykle lotek i sterówek),
- błędy żywieniowe (brak witamin i mikroelementów, nadmiar rzepiku w pożywieniu, brak składników odżywczych pochodzenia zwierzęcego),
- niedomagania fizjologiczne,
- zaburzenia hormonalne podczas pierzenia, zachodzące zwykle u trzymanych pojedynczo samic,
- przeciążenie lęgami,
- przeciągi,
- mała wilgotność powietrza lub pozbawienie ptaka możliwości codziennych kąpieli,
- zbyt mało światła słonecznego,
- niedobór jodu,
- podeszły wiek.
Objawy kliniczne choroby:
- cysty,
- Cysty - pióra, które nie wyrastają ze skóry, lecz zwijają się w kłębki pod jej powierzchnią. Cysty powiększają się wraz ze wzrostem piór.
- łysienie ptaków,
- przedłużające się pierzenie,
- pierzenie występujące w nietypowych porach,
- wypadanie piórek poza okresami pierzenia,
- pękanie osłon piórowych (ptak wygląda jak najeżony).
Leczenie:
dodawanie płynu Lugola lub jodyny do wody pitnej (3 razy w tygodniu po 1 kropli na poidełko) w okresie poprzedzającym pierzenie lub gdy zauważymy łysienie ptaków z tyłu głowy,
łysiejące miejsca często mogą być siedliskiem grzybów chorobotwórczych, dlatego dobrze jest pędzlować je roztworem jodyny lub płynu Lugola (1 kropla na 1 ml wody),
cysty można usunąć w gabinecie weterynaryjnym,
Usunięcie czysty polega na nacięciu skóry w taki sposób, aby pióro mogło przejść przez jej fałdy. Zabieg taki wymaga narkozy i powinien być przeprowadzony przez specjalistę.
pokarm bogaty w witaminy i mikroelementy,
do picia podajemy siemię lniane,
podanie kawałka nie solonej słoniny,
podawanie pokarmów zielonych,
jeśli to możliwe zaleca się podanie świeżych gałązek (z liściami),
zwiększenie wilgotności powietrza, zapewnienie codziennych kąpieli.
Zaleganie jaj (trudność w znoszeniu jaja, zaparcie jaja)
Niemożność zniesienia jaja może zakończyć się śmiercią ptaka. Jaja składane są codziennie, dlatego objawy zalegania obserwowane jednego dnia już w następnym dniu powinny być powodem do interwencji.
Przyczyny choroby:
za młode samiczka,
słaba samiczka,
uwarunkowania genetyczne,
wyczerpanie samiczki spowodowane poprzednimi lęgami,
niedobory wapnia (miękka skorupka jaja),
zbyt niska temperatura otoczenia,
choroby jajowodu,
zatuczenie samicy,
brak gniazda,
stresy,
za duże jajo,
dwa jaja dojrzewające jednocześnie,
jajo bez skorupki,
zaburzenia hormonalne,
niewłaściwe żywienie samiczki.
Objawy kliniczne choroby:
samiczka nie opuszcza gniazda,
samiczka jest napuszona (nastroszone piórka),
samiczka siedzi na dnie klatki i nie ma siły podfrunąć do gniazda,
samiczka drży,
ciężki oddech,
opadnięte skrzydła,
brzuszek samiczki rozdęty, przekrwiony,
powiększona, przekrwiona kloaka (zaczerwieniony odbyt),
kłopoty z wydalaniem odchodów,
samiczka często się napina,
samiczka jest osowiała,
brak jaja w gnieździe,
jajo widoczne w odbycie samiczki,
Leczenie:
podanie samiczce sepii,
zapewnienie samiczce spokoju,
klatkę należy umieścić w ciepłym miejscu w temperaturze do 30C (w razie potrzeby przystawienie do klatki lampki na podczerwień lub lampki z żarówką 25-40 W),
dno klatki wyściełamy zwilżoną ligniną, a samą klatkę nakrywany ręcznikiem zwilżonym w ciepłej wodzie,
samiczce podajemy kilka kropel glukozy i syrop Calcium, zawierający rozpuszczone jony wapnia,
samiczkę należy złapać i delikatnie masować brzuszek od szyi do ogona, następnie, ostrożnie by jej nie opatrzyć, chwilę potrzymać nad parą i owinąć w wełnianą szmatkę na 20 minut. Po tym zabiegu najczęściej znajdziemy pod samiczką jajko. Jeśli nie zabieg należy powtórzyć,
samiczkę należy złapać, owinąć miękką wilgotną tkaniną i umieścić na chwilę nad naczyniem z gorącą wodą,
jeżeli jajo jest widoczne można na kilka sekund poddać brzuszek samiczki działaniu strumienia ciepłej wody (zdarza się przy tym, że jajo wypada nam na rękę),
w ostateczności możemy spróbować zakraplaczem wprowadzić do kloaki samicy kilka kropel oleju parafinowego (ewentualnie jadalnego), co jakiś czas zwilżając jej dziób wodą,
w ciężkich przypadkach konsultacja weterynaryjna (konieczne podanie do steku oksytocyny - olejowy roztwór antybiotyku).
Jeżeli samodzielnie decydujemy się na jakiekolwiek zabiegi przy kloace samicy to musimy uważać, aby nie doszło do pęknięcia jaja wewnątrz organizmu samicy, zranienia bądź pęknięcia jajowodu. Oznacza to bowiem poważny stan zapalny, kończący się śmiercią ptaka. Jeżeli trudności w zniesieniu jajka będą się powtarzały wówczas należy samiczkę wyeliminować z hodowli.
Zapalenie spojówek
Na zapalenie spojówek narażone są szczególnie kanarki albionotyczne i odmian o czerwonych oczach (tęczówkach bez pigmentu).
Przyczyny choroby:
infekcje bakterii,
urazy mechaniczne,
nadmierne zapylenie powietrza,
ciało obce (np. ziarnko piasku) w oku.
Objawy kliniczne choroby:
ptak łzawi,
drapanie oka,
potrząsanie głową.
Leczenie:
w czasie leczenia usuwamy piasek z klatki,
przemycie oka herbatą,
wkrapianie atecortinu do oczu (np.sulfacetamidum),
w ciężkich przypadkach konsultacja weterynaryjna (konieczne podanie antybiotyku).
Zapalenie stawów
Przyczyny choroby:
uraz kończyny,
zakażenie gronkowcem,
błędy żywieniowe,
niska temperatura.
Objawy kliniczne choroby:
sztywność kończyn,
trudności w poruszaniu się,
apatia.
Leczenie:
zapewnienie właściwej temperatury (powyżej 20C),
zapewnienie właściwej diety,
konsultacja weterynaryjna (konieczne podanie antybiotyku).
Zapalenie żołądka i jelit
Najczęściej na choroby przewodu pokarmowego zapadają młode kanarki po oddzieleniu ich od samiczki. Choroba ujawniona we wczesnym stadium daje 100-procentową gwarancję wyleczenia, natomiast zaniedbana kończy się śmiercią.
Przyczyny choroby:
nieświeża lub zimna woda (ptakom należy podawać wodę o temperaturze pokojowej i wymieniać ją codziennie) w poidełku lub w basenie,
stęchłe ziarno,
obfity pokarm jajeczny,
zanieczyszczenia w pokarmie,
mokra zielonka,
zepsuty pokarm jajeczny,
nagłe zmiany temperatury w otoczeniu ptaka,
zakażenie pałeczkami okrężnicy.
Objawy kliniczne choroby:
wzdęty i czerwony brzuszek ptaka,
biegunka, kał wodnisty, papkowaty, śmierdzący, śluzowaty, bladozielony, szary lub szarobrązowy,
ptak przy wypróżnianiu się kręci ogonem,
zaczerwienienie skóry,
brak apetytu,
brak śpiewu,
przyśpieszony oddech,
nastroszenie piór,
w ciężkich przypadkach ptak chowa głowę pod skrzydłem.
Leczenie:
ptaka należy umieścić w oddzielnej klatce i trzymać w temperaturze ok. 18C,
pokarm ptaka: owsik, mak, proso, kanar i sucharek,
eliminacja zielonek i pokarmu jajecznego z diety ptaka,
zamiast wody podajemy rumianek lekko osłodzony naturalnym miodem,
brzuszek ptaka smarujemy nie solonym, świeżym smalcem wieprzowym,
klatkę ptaka czyścimy przynajmniej raz dziennie,
w ciężkich przypadkach konsultacja weterynaryjna (konieczne podanie antybiotyku lub sulfonamidów).
Zaparcie (zatwardzenie, obstrukcja)
Przyczyny choroby:
zanieczyszczony lub zepsuty pokarm,
pokarm za tłusty,
karmienie ptaków wyłącznie suchą mieszanką ziaren,
brak ruchu,
monotonna dieta,
brak piasku w klatce,
połkniecie jakiegoś przedmiotu.
Objawy kliniczne choroby:
nastroszone piórka,
ptaszek nadyma się przy wypróżnieniu,
ptak ma wzdęty brzuszek,
ptak przysiada na żerdce,
ptak próbuje dziobem dostać do odbytu,
ptak kręci ogonem przy wypróżnieniu.
Leczenie:
podawanie owoców, zielonki, nasion sałaty, tartej marchwi, owsianki i suchej bułki namoczonej w mleku,
w podawanej mieszance ziaren zwiększyć o 50 proc. dozę owsiku,
do picia podajemy herbatę z nasion kopru lub przegotowaną wodę z sokiem malinowym,
podanie ptakowi piasku,
podanie siemienia lnianego w postaci ziaren i naparu,
zapewnienie ptakowi większej ilości ruchu,
podanie do dzioba odrobiny oliwy lub masła,
przy silnym zaparciu należy do odbytu ptaka za pomocą wacika wprowadzić 2-3 kropelki oliwy , a potem do dzioba należy wlać 1-2 kropelki oleju rycynowego.
stały dostęp ptaka do maku.
Zatrucia pokarmowe
Przyczyny choroby:
kontakt z innym ptakiem (zwłaszcza dzikim),
zarażony pokarm, woda lub piasek,
Objawy kliniczne choroby:
ptak jest osowiały, napuszony,
wodnisty kał z domieszką śluzu,
pobrudzony kałem stek.
Leczenie:
izolacja chorego ptaka,
ptaka umieszczamy w dużej przestronnej klatce,
klatkę umieszczamy w miejscu z dużą ilością naturalnego światła,
do picia podajemy napar z rumianku,
zachowanie czystości w klatkach,
zwiększenie temperatury w pomieszczeniach z chorymi ptakami (przystawienie do klatki lampki z żarówką 25-40 W),
wyeliminowanie pokarmów jajecznych, preparatów witaminowych i glukozy,
nie podjemy nasion i pokarmów tłustych,
rezygnacja z pokarmów zielonych,
podawanie naparu z siemienia lnianego,
ptaka karmimy pokruszonym sucharkiem, można podawać też mak i czarne jagody lub ich przetwory,
podanie węgla drzewnego,
podanie antybiotyku.
Po przebytej chorobie przez kilka dni zamiast wody podajemy 10-procentowy roztwór glukozy.
Zgrubienia na palcach i nogach (przerosty)
Przyczyny choroby:
uwarunkowania genetyczne,
skaleczenia.
Objawy kliniczne choroby:
zgrubienie (kulka) na palcu lub nodze,
ptak siedzi lub skacze na jednej nodze,
ograniczona ruchliwość w klatce.
Leczenie:
zimne okłady na nogę,
chorą nogę smarować metocortolonem i jodyną.
Złamanie nóżki lub skrzydełka
Przyczyny choroby:
wypadek spowodowany najczęściej zaczepieniem o jakiś przedmiot lub uderzeniem.
Objawy kliniczne choroby:
złamanie nóżki lub skrzydełka.
ptak nie fruwa.
Leczenie:
uszkodzone miejsce okładać wodą gulardową, a następnie oblepić sztywną gazą lub bandażem namoczonymi w kolodium lub żelatynie, całość posypując sproszkowaną kredą lub gipsem; po upływie 4 tygodni zdejmujemy opatrunek.
Opatrunek zakłada się w dwie osoby. Jedna osoba trzyma nieruchomo ptaka, a druga zakłada opatrunek. Przed zakładaniem opatrunku na złamane skrzydło należy ptakowi obciąć piórka.
przez okres rekonwalescencji kanarek powinien przebywać w klatce bez żerdek wysypanej grubo piaskiem. Pokarm i wodę należy mu podawać w pojemnikach na podłodze.
Ptaka nie należy niepokoić i zmuszać do dodatkowych ruchów.
Choroby kanarków, a choroby ludzi
Ze wszystkich ptaków kanarki są najmniej ryzykowne jeżeli chodzi o możliwość zarażenia się od nich jakąś chorobą. Nigdy jednak do końca nie można tego wykluczyć.
Jest kilka chorób, które potencjalnie mogą stanowić zagrożenie dla ludzi:
chlamydioza,
salmoneloza,
toksoplazmoza,
ornitoza (u kanarków występuje niezmiernie rzadko),
ptasia grupa (dotychczas nie stwierdzono występowania tej choroby u kanarków).
Ludzie hodujący kanarki mogą być uczuleni na ich pióra i wydzieliny.
Jeżeli nasze kanarki nie mają kontaktu z dzikimi ptakami i innymi zwierzętami, wówczas choroby te praktycznie nie występują.
Każdy kontakt z ptakiem powinien być jednak traktowany jako potencjalne źródło zakażenia. Zawsze trzeba przestrzegać podstawowych zasad higieny. Do podstawowych zasad należy każdorazowe mycie rąk kontakcie z ptakiem lub po sprzątaniu klatki. Przy nietypowych zachorowaniach osób trzymających ptaki należy poinformować lekarza o ich obecności w domu.
